دقيقا تاريخي

« پژوهش نامه امام حسين عليه السلام»، کتابي پر برگ و بار درباره تاريخ و اتفاقات زندگي و کربلاي سيد الشهدا عليه السلام است. اين کتاب، با نگره اي تاريخ نگارانه و متکي بر روايات شيعي در باب زندگي آن حضرت ، به سيري تاريخ مند در حيات آن امام همام مي پردازد. روشن است که حجم انبوه و براستي حيرت آوري درباره موضوع، در تاريخ نگاري شيعه وجود دارد و گزينش منابع دقيق و عميق، همراه با بينشي منطقي و نگرشي ساختار گرا، کاري دشوار در اين عرصه است.
تدوين کتابي تحليلي بر اساس روايات و منابع متقن شيعي ، به گونه اي که در سازه اي منسجم و کار آمد بتواند مهم ترين اخبار معصومان عليه السلام را در اين موضوع گرد آورد و تاريخي روايي از شاخص هاي ارجمند زندگي حسيني به دست دهد، البته کاري دشوار و در عين حال خواندني است.
نويسنده، اين کتاب را در 30 بخش نوشته است. پنج بخش نخست کتاب، به سال هاي آغازين حيات امام حسين عليه السلام مي پردازد. در اين بخش ها، خواننده با « نام ، لقب و کنيه » امام آشنا مي شود. سپس در بازگشتي به تاريخ قدسي و آسماني دين ، معارفي از روايات مربوط به دوران « پيش از ولادت » امام، ارايه مي شود. آن گاه «ولادت » و سپس سال هاي « نوزادي و شيرخوارگي » و «کودکي » آن حضرت بررسي مي شود. نکته مهم در اين بخش ، توجه نويسنده به عرضه جامع نگرانه و جزيي پردازانه حوادث سال هاي نخست زندگي امام سوم شيعيان است. ما در اين بخش ها، با ريزترين و البته درس آموزترين وقايع زندگي امام در خردسالي شان آشنا مي شويم. در اين بخش، از «بازي هاي کودکانه » آن حضرت « تا لوازم شخصي » و رفتار فردي و اجتماعي او سخن به ميان آمده است.
دو بخش ششم و هفتم کتاب ، به بررسي دوران نوجواني و بخشي از زندگي آن حضرت که در دوران امامت علي عليه السلام سپري شده و نيز پاره اي ديگر از جواني آن حضرت که در دوران امامت امام مجتبي عليه السلام بوده ، اختصاص دارد. نويسنده، در بخش هشتم کتاب، به سال هاي آغازين دوران امامت آن حضرت، ماجراهاي تاريخ شيعه در آن دوران و «تحرکات » شيعي ، فعاليت ها و نيز سياست هاي آن حضرت در مقابله با حکومت معاويه مي پردازد. از بخش نهم تا بيستم کتاب ، معطوف به بررسي مهم ترين واقعه زندگي سيد الشهداعليه السلام و غريب ترين رخ داد تاريخ شيعه، يعني ماجراي حيرت آور کربلاست. در اين بخش ها ، «حرکت امام به سوي عراق » ، « از مکه تا کربلا» ، واقعه نينوا از روز اول تا روز دهم محرم و روز عاشورا بررسي مي شود. هم چنين به «حاکمان معاصر»، « شخصيت هاي معاصر » و «فضاي سياسي» روزگار امام حسين عليه السلام پرداخته مي شود. سرانجام در بخش هاي ديگر ، نويسنده به « شهادت » ، وقايع پس از آن، « اسارت اهل بيت » ،بازگشت آنان به مدينه و نيز واکنش حاکمان و شيعيان نسبت به شهادت امام مي پردازد.
موضوع بخش هاي بيست و يکم تا بيست و چهارم کتاب، « بستگان » و «ياران امام» و شهداي «بني هاشم » است. درواپسين بخش هاي کتاب نيز «مقام و منزلت » ، «دوستي و محبت امام حسين عليه السلام »، «مناقب و کرامت هاي اخلاقي » ، «ويژگي ها» و «معجزات » آن حضرت بررسي مي شود. آخرين بخش کتاب که «پيوست » نام دارد، مروري محققانه بر مفاهيم معنوي کربلايي مانند « مصيبت » ، «مرثيه سرايي »، «گريه » ، «تربت»، «زيارت » و «رجعت» است.
اين کتاب، در عين تفصيل ظاهري خود ، گزينش گرانه و گزين گويانه با منابع موجود در زمينه تاريخ عاشورا مواجه شده است. به علاوه، نويسنده کوشيده است دو عنصر نگرش تاريخي و روايي را بر هر مبناي ديگري در اين کتاب ترجيح دهد. از اين رو، افزوده ها و پردازش هاي معمول در نگارش چنين کتاب هايي، در اين متن ديده نمي شود. شايد برترين ويژگي کتاب نيز همين معيار روايت گرايي آن باشد. افزودن يک زندگي نامه مختصر، روز شمار زندگي امام حسين عليه السلام و فهرست هايي جامع و تفصيلي درانتهاي کتاب، از ديگر مزاياي فني آن به شمار مي آيد. پژوهش نامه امام حسين عليه السلام ، مجموعه روايات، اخبار و تواريخ متقن شيعي در باب زندگي آن حضرت، با نثري ساده و بي پيرايه است. از همين رو، چنان که در مقدمه کتاب هم آمده است، هم به کار خواننده معمولي و شيفته آشنايي با حيات حسيني مي آيد و هم مي تواند کتاب محققان و مبلغان عاشورا باشد.
منبع: مجله خيمه
/خ